فرضیه «حباب بیتکوین» نخستین بار پس از رشد 8400 درصدی سال 2013 میلادی مطرح شده بود. پس از این رشد چشمگیر، سکون قیمتی تا ابتدای سال 2017، سازندگان این فرضیه را ساکت کرد؛ اما 17 برابر شدن ارزش هر بیتکوین در 11 ماه ابتدایی سال‌جاری میلادی، این فرضیه را به صدر اخبار بازار جهانی بازگرداند. با توجه به ذات کمتر شناخته‌شده بیتکوین، عدم‌امکان مداخله انسانی در تنظیم بازار آن و فقدان دلایل کافی برای تحلیل روند منطقی قیمت‌ها، فرضیه حباب بیتکوین اثبات‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد.
وجود «حباب بیتکوین» در روزهای درخشش این ارز دیجیتالی، بیش از پیش مورد توجه بازارها، اقتصاددانان و سرمایه‌گذاران قرار گرفته است. سازندگان فرضیه حباب بیتکوین، از نزدیکی زمان درهم شکستن بازار این پدیده پولی جوان خبر می‌دهند. آنها توقف روند وسوسه‌انگیز رشد قیمت بیتکوین را مصادف با هجوم سرمایه‌گذاران برای فروش پیشبینی میکنند.
در این حالت، قیمت بیتکوین به شدت افت خواهد کرد؛ اما روند تاریخی قیمت این ارز دیجیتالی از اثبات‌ناپذیری وجود حباب حکایت دارد. ارزش هر بیتکوین در سال 2013، حدود 84 برابر شده بود تا اولین ادعای حباب در این سال مطرح شود. در حالی که منتقدان، در انتظار ترکیدن حباب بیتکوین بودند، این ارز دیجیتالی، در سال 2017 نیز رشد چشمگیری از خود نشان داد و قیمت هر بیتکوین از ابتدای سال‌جاری تا روز گذشته، 17 برابر شد. حبابی که فرضیه‌سازان در سال 2013 تخمین زده بودند به مراتب بزرگ‌تر از حباب امسال بود تا هشدار آنان چندان بر روند بازارها اثرگذاری نکند. طبیعتناشناخته بیتکوین، عدم امکان مداخله انسانی در الگوریتم شبکه و فقدان شواهدی که توان تحلیل روند صحیح قیمتی را فراهم میکنند نیز فرضیه حباب بیتکوین را به چالش می‌کشند.
این کارشناسان اقتصادی، از بروز حباب قیمتی در بازار ارز دیجیتالی اظهار نگرانی میکردند و به‌طور مداوم، نزدیکی زمان سقوط بیتکوین را به سرمایه‌گذاران وعده می‌دادند. هرچند، ماه پایانی سال 2013 با افت شدید ارزش پول دیجیتالی همراه بود؛ اما میانگین قیمت بیتکوین تا پایان سال 2016 بالای خط 500 دلاری باقی‌ماند. پس از کریسمس سال‌جاری میلادی، بیتکوین وارد مرحله جدیدی از تغییرات قیمتی شد که بازهم معمای حباب قیمتی را بر سر زبان منتقدان ارزهای دیجیتالی انداخت.
سال 1700 درصدی ارز دیجیتالی!
سال 2017 میلادی برای بیتکوین به سال پرحاشیه و در عین حال خوش‌یمنی تبدیل شد. با اینکه ارز رمزنهاد سال جدید خود را با قیمت 966دلاری آغاز کرد.اما گذشت 11 ماه از ثبت این قیمت، نشان داد که بازار ارزهای دیجیتالی در حال به چالش کشیدن نظام پولی سنتی است. ارزش یک بیتکوین از ابتدای سال 2017 تا روز 8 دسامبر (جمعه)، بیش از 17 برابر شد. به عبارتی بیتکوین روز جمعه به قله 17 هزار دلاری صعود کرد. تقویت بی‌وقفه قیمت این پدیده دیجیتالی در سال‌جاری، به دو مولفه کلی مربوط میشود. اولین مولفه، افزایش پذیرش عمومی این پدیده نوظهور به‌عنوان یک روش تبادل مالی و سرمایه‌گذاری است.
شرکت‌های بسیاری در 11 ماه اخیر مبادلات مالی بر پایه ارزهای دیجیتالی به خصوص بیتکوین را رسما پذیرفته‌اند. آغاز امکان معامله آتی بیتکوین در شرکت‌های بزرگی مانند بورس کالای شیکاگو و کارگروه CBOE، تنها بخشی از پذیرش روبه گسترش ارزهای دیجیتالی است. دستگاه‌های خودپردازی که قابلیت تبدیل بیتکوین به ارزهای رایج دنیا را دارند در بیش از 15 هزار شعبه فعالیت میکنند. مولفه دومی که در حال حمایت از پول‌های رمزنهاد است، افزایش میل عمومی به اجتناب از درگیری با عوامل سیاسی و ژئوپلیتیک است.
به‌عنوان مثال، افزایش بحران در زیمبابوه، ونزوئلا و برخی دیگر از کشورهای آفریقایی، ارزش پول ملی و امنیت مالی شهروندان این کشورها را به خطر انداخت و به‌دنبال آن، سرمایه‌گذاری این افراد در بازار ارز‌هایی دیجیتالی به‌خصوص بیتکوین به‌شدت افزایش یافت. عوامل دیگری مانند افزایش تعداد ارزهای رمزنهاد و ارتقای مکانیزم شبکه بلاک‌چین نیز بر روند تقویتی بیتکوین بی‌تاثیر نبوده‌اند؛ اما از طرف دیگر، روز به روز بر تعداد منتقدان ارزهای دیجیتالی افزوده میشود و پایه مشترک تمام انتقاد‌ها همان حباب قیمتی است که در سال 2013 نیز مورد تاکید واقع شده بود.
حباب بیتکوین واقعی است؟
حباب قیمتی زمانی رخ می‌دهد که ارزش یک کالا با اختلاف مشهود نسبت به قوه ذاتی آن در بازار معامله شود. برای مثال، حباب قیمتی سهام نزدک در اوایل قرن بیستم، به‌دلیل افزایش افراطی تقاضا و اعتماد بی‌پشتوانه به ارزش ذاتی این سهام رخ داد. صعود ارزش سهام نزدک پس از ماه‌ها، با بن‌بست مواجه شد؛ چراکه بازار بالاخره با ارزش ذاتی نزدک روبه‌رو شد. پیشبینی حباب قیمتی تنها در صورتی ممکن است که عامل یا عوامل ارزش‌آفرین برای یک کالا، قابل مقایسه یا بررسی دقیق باشند.
به عبارتی حباب تنها زمانی اثبات میشود که ترکیده باشد. کارشناسانی که به وجود حباب در بازار بیتکوین اصرار می‌ورزند، دلیل عمده این فرضیه را افزایش بی‌رویه تقاضای خرید می‌دانند. آنها معتقدند زمانی‌که تب تقاضا‌طلبانه بیتکوین به‌دنبال پایان رشد فراطبیعی قیمت فروکش کند، هجوم تقاضای فروش، بازار بیتکوین را درهم خواهد شکست.
روند تاریخی بروز و اتمام حباب‌های اقتصادی معروف مانند ماجرای «دریای جنوب»، از سوی این گروه مخالف، به‌عنوان تضمین فرضیه‌شان در نظر گرفته میشود؛ با این حال، طبیعت ناشناخته مکانیزم ارزهای دیجیتالی، عدم امکان مداخله نهادی و انسانی در الگوریتم شبکه، فقدان شواهد و دلایلی که توان تحلیل روند صحیح قیمت را فراهم میکنند، از جمله دلایلی هستند که حباب قیمتی بیتکوین را با تردید مواجه میکنند.
بانک مرکزی و مجتهدین فعلا برای بیت کوین قوانینی را تعیین نکرده‌‌اند اما این واقعیت است که در ایران تعداد زیادی از افراد در حوزه خرید و فروش، استخراج، صرافی و حتی تولید محتوا و راه اندازی استارت آپ مبتنی بر بیت کوین در حال فعالیت هستند.سیاست بسیاری از بانک‌های مرکزی کشورها از جمله ایران به عنوان رگولاتور حوزه پولی و بانکی در مورد بیت کوین به ثبات نرسیده است و بسیاری از کشورها به مسئله بیت کوین به عنوان عاملی خطرناک نگاه میکنند چرا که علاوه بر قیمت بی‌ثبات، ریسک سرمایه گذاری در این روش پرداخت جدید بالا است.
